 |
116 Kalipoetjang juni 1948 op de boot-ik zit links |
Ku HR.Hidayat Suryalaga )*
BANJAR téh kota transito, gerbang Sunda nu napel wates jeung Provinsi Jawa Tengah. Kota Banjar kudu sanggup ngawakilan beungeut budaya Sunda. Kota Banjar ogé kudu sanggup naratas jalan ékonomi sangkan bisa nepungkeun kamajuan pakidulan.
SACARA administratif wilayah Pamaréntahan Kota Banjar téh ngadegna anyar kénéh pisan. Mun ceuk babasan mah kakara saumur jagong. Najan kitu, sabenerna ari ditingali tina peta sajarah kabudayaan tatar Sunda mah, geus lila dipiwanohna. Nu nulis téh lahir di Banjarsari, hiji kota leutik nu teu pati jauh ti Kota Banjar. Taun 1950-an, kuring geus narima riwayat Banjar katut Walungan Citanduy jeung patempatan anu aya di sapanjang éta walungan. Nu sok caarita téh jalma anu geus karolot, nya kaasup bapa sorangan.
BANJAR téh kota transito, gerbang Sunda nu napel wates jeung Provinsi Jawa Tengah. Kota Banjar kudu sanggup ngawakilan beungeut budaya Sunda. Kota Banjar ogé kudu sanggup naratas jalan ékonomi sangkan bisa nepungkeun kamajuan pakidulan.
SACARA administratif wilayah Pamaréntahan Kota Banjar téh ngadegna anyar kénéh pisan. Mun ceuk babasan mah kakara saumur jagong. Najan kitu, sabenerna ari ditingali tina peta sajarah kabudayaan tatar Sunda mah, geus lila dipiwanohna. Nu nulis téh lahir di Banjarsari, hiji kota leutik nu teu pati jauh ti Kota Banjar. Taun 1950-an, kuring geus narima riwayat Banjar katut Walungan Citanduy jeung patempatan anu aya di sapanjang éta walungan. Nu sok caarita téh jalma anu geus karolot, nya kaasup bapa sorangan.
Ceuk arinyana, ceuk kamus basa Kawi mah, banjar téh hartina lingkungan. Ari ceuk kamus basa dina karawitan Sunda, banjar téh hartina runtuyan anu pinuh aturan. Dina istilah basa Indonésia ogé aya. Banjar nada, maksudna luhur handapna nada anu nungturun pinuh ku aturan. Dina basa militér, banjar téh ngabaris rapih ka tukang. Ceuk kamus Basa Sunda, banjar téh barang atawa pakarangan.Boh nuturkeun étimologi (kosakata) boh nurutkeun perlambang (heurmanetika), tétéla kecap banjar boga makna anu positif. Nyaéta ngagambarkeun tempat atawa lingkungan anu rapih ti mimiti dayeuh tepika ka poloksokna. Ku apal kana éta makna, jadi sawadina anu ngokolakeun Kota Banjar kudu tetep kudu bisa ngajaga Kota Banjar jadi tempat anu rapih, anu bérés, anu asri, sabab mun kayaananana rarujit jeung keumeuh, ngaranna geus lain banjar deui. Ngaran téh kudu luyu jeung kaayaanana. Banjar Patroman téh ngaran séjé jang Kota Banjar. Malah ari baheula mah, katelahna ogé Banjar Patroman, asal kecap tina banjar pataruman. Ari tarum téh hiji pepelakan anu tumuwuhna di sisi-sisi walungan. Nu matak aya katelah Walungan Citarum gé, bisa jadi di sapanjang éta walungan loba tangkal tarum. Ari tarum téh daunna sok dipaké warna pakéan. Laon bodas dicelep ku godogan daun tarum, nya bakal ngahasilkeun warna semu gondola.(indigo) atawa bulao kolot.Lamun Pataruman dihartikeun puseurna tangkal tarum, moal mah baheu;la di Banjar aya puseur industri lawon? Hal ieu perlu ditalungtik leuwih gemet. Malah lamun para ahli bisa nyieun panalungtikan, boa bakal leuwih netepkeun fungsi Kota Banjar salaku puseur industri tekstil bari boga warna ciri has Kota Banjar, nyaéta ku ngagunakeun warna tina daun tarum.(gradasi warna héjo tepikeun ka warna bulao kolot”, pan wewengkon Galuh baréto kakoncara puseurna batik ciamisan.
Nu écés, ti baheula mula gé Kota Banjar téh tetep jadi gerbang tatar Sunda tebéh wétan sabab Kota Banjar téh a[el-wates jeung wilayah Provinsi Jawa Tengah. Banjar téh kota transit anu nyambungkeun dua provinsi, yaéta Provinsi Jawa Barat jeung Jawa Tengah. Minangka kota transito, geus diguratkeun yén Kota Banjar kudu diwangun bari pinuh ku rarancang anu asak, ulah wawayagon. Urang gé percaya, tangtu Pemda Kota Banjar geu boga “cétak biru” anu ku urang saréréa kudu dirojong.sangkan ngawujud bari bener. Pemda Kota Banjar kudu soson-soson mere sosialisasi ka masarakat tepika sakumna warga apal kana peran anu kudu dipigawéna. Kota Banjar “pintu gerbang” Tatar Sunda tebéh wétan, kudu sanggup némbongkeun beungeut budaya anu has Sunda. Kota Banjar kudu sanggup ngawakilan “beungeut Sunda”. Minangka kota transito, Banjar ogé kudu sanggup jadi gerbangna kamajuan pakidulan. Ngaliwatan Banjar, jalan ka pakidulan kudu bangblas, nepungkeun sarana sosial-ékonomi kota jeung urang pakidulan bari jeung henteu ngaruksak lingkungan alam. Kapan dina mitologi Sunda mah, alam, tutuwuhan, gunung, walungan jeung sajabana sok dipersonifikasikeun salaku anggota badan manusa. Hal ieu ukur ngécéskeun yén konsép manusa anu nyobat jeung lingkungan téh kacida dalitna. Geuning ceuk kolot ogé “Diri urang téh nyaeta alam sagir kekembaranana alam kabir. Lamun kualitas ajén diri alam sagir hadé – alam kabir ogé bakal milu jadi hadé. Sabalikna upama kualitas ajén alam sagirna goréng – alam kabirna ogé bakal narima balukarna anu goréng. Kitu deui sabalikna alam kabir ruksak, lahir sagir manusa ogé bakal kapangaruhan jadi ruksak”. Konsép kesadaran lingkungan anu sakitu harmonis ieu, horéng ayeuna mah ampir disingkirkeun, diganti ku rupa-rupa kasarakahan dina ngaruksak alam. Ceuk Seyyed Hossein Nasr sosiolog-réligius ti Mesir ogé cenah, alam téh geus dijadikeun pelacur anu ajén dirina geus dikuras bébéakan demi kasarakahan manusa.
Baheula mah kasadaran urang kana perluna alam lingkungan téh, teu ngawates sakadar aya hubungan natural tapi dipasieup ku makna salaku berkah Illahi. Jagat raya kaasup eusina,geus mangrupa hiji harmonisasi aku pinuh ku aturan, kaharmonisan anu diciptakeun ku Sang Maha Kawasa. Ayeuna mah urang téh geus teu paham deui kana ageman atawa amanah Prabu Wastu Kancana ti Karajaan Galuh (1371-1475 Maséhi) anu ditulis dina prasasti Kawali VIII yén: “Ulah bobotoh bisi kokoro ( u;lah sarakah bisi sangsara).
Ieu di handap aya tarjamahan Al.Quran dina basa Sunda wangun pupuh nu disebut Nur Hidayahan
• Al Hajj. Surat ka-22 Ayat 18 Pupuh Dangdanggula: Bumi alam sadayana wiridan ngagungkeun asma Alloh SWT. • XVII/:22/18 Naha anjeun tacan kénéh yakin, saeusina alam jagat raya, wiridan ka Gusti Alloh, ka Alloh nya sumujud, saeusining bumi jeung langit, panonpoé jeung bulan, béntang katut gunung jeung sato anu ngarayap, kitu deui lolobana mungguh jalmi, nyembah Alloh Ta’ala. • XVII/:22/=18 Tapi loba ti antara jalmi, nu geus pasti katetepanana, diajab ku Gusti Alloh, diajab ku Nu Agung, jeung sing saha baé nya jalmi, ku Alloh sina hina, ‘mo aya nu nulung, taya anu ngangkat mulya. Satemenna Alloh sakersa ngajadi, sagala sakersa-Na. ***
)* Drs.HR Hidayat Suryalaga parantos ngantunkeun sawatara waktos kapengker.
Banjar Ceuk Vérsi
Invéstigasi Ujung Galuh
BANJAR téh geus jadi tempat anu ramé ti abad 12. Saméméh kajadian Pasunda Bubat, hubungan bilateral antara Sunda jeung Majapahit kacida dalitna. Ku sabab kitu, Darmaga Banjar harita jadi palabuan anu nepungkeun hubungan ékonomi antara Sunda jeung Majapahit. Ékspor batik Sunda ka Majapahit mayeng diayakeun.
KARAJAAN Majapahit geus mayeng meulian batik sunda ti Karajaan Galuh Ciamis. Jadi lamun di Ciamis kungsi sohor batik ciamisan, sabenerna sohorna téh ku alatan urang Majapahit kacida resepeunana ku corak batik Sunda. Kitu anu kaalaman dina abad 12, nyaéta samangsa hubungan bilateral antara Karajaan Sunda Galuh jeung Majapahit.
Ku naon antara Sunda jeung Majapahit perlu ngayakeun hubungan anu sakitu dalitna, éta ku sabab salian ti taat kana maklumat Darmasiksa ( ulah silih musuhan, kajaba kudu silih bantuan). Alesan anu kadua, boh Karajaan Sunda boh Karajaan Majapahit, sabenerna ku musuh-musuhna geus kajudi mangrupa sapasang paseuk kakuatan di Pulo Jawa. Kakuatan di wétan dicekel ku Majapahit jeung kakuatan di tatar kulon dicekel ku Karajaan Sunda. Ceuk para musuh-musuhna, Pulo Jawa bakal bisa direbut, saupama éta dua kakuatan dipisahkeun (ulah ngahiji).
Pihak Majapahit ogé sadar kana ieu hal téh. Kitu sababna, Majapahit teu weléh hayang ngayakeun hubungan anu dalit. Bubutuh ékonomi naon anu di Majapahit euweuh, nya nguyangna ka Galuh. Contona baé, sacara mayeng balanja batik sunda ti Karajaan Galuh. Lian ti kitu, Majapahit ogé mayeng balanja daun tarum ngaliwatan Darmaga Banjar. Ku sabab Majapahit loba butuheun daun tarum jang indutri tekstil di Jawa, atuh Karajaan Galuh, perlu muka kebon tarum saloba-lobana di sapanjang Walungan Citanduy. Jadi, henteu matak anéh, lamun baheula, Kota Banjar ogé katelahna Banjar Patroman, tina asal kecap Banjar Pataruman, atawa Banjar tempat tumuwuhna pelak tarum.
Baheula dina abad 12, kapal dagang Majapahit biasa turun jangkar di Darmaga Banjar, nurunkeun uyah pesenan Karajaan Sunda, bari sakalian naékkeun batik ratus-ratus pikul katut daun tarum.
Pegatna hubungan dagang antara Galuh jeung Majapahit téh sanggeus bitu Palagan Bubat. ***
Sumber:http://sajarahalternatif.blogspot.com/2013/01/walungan-citanduy-di-palebah-kali-pucang.html?spref=fb
Leave a respond
Posting Komentar